Araştırmalar hem dünyada hem Türkiye’de aynı pozisyonda çalışan kadın ve erkeklerin aynı ücreti kazanamadığını gösteriyor.
Kadınlara cinsiyet eşitliğine uygun çalışma şartlarının sunulması, kadın istihdamını artıracak önemli bir etken. Bu eşitliğin önündeki en önemli engellerden birisi ise ücret eşitsizliği. Araştırmalar hem dünyada hem Türkiye’de aynı pozisyonda çalışan kadın ve erkeklerin aynı ücreti kazanamadığını gösteriyor. Bazı durumlarda bu ücret farkı uçurum boyutuna ulaşabiliyor.
Dünyada ücret eşitsizliği
Dünya Ekonomi Forumu’nun (WEF) her yıl yayınladığı Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi, pek çok alanda ülkelerin cinsiyet eşitliği karnesini değerlendiriyor. Bu değerlendirmeyi yaparken kadınların istihdama katılımı, eğitim seviyeleri, sağlık hizmetlerine erişimi, meclisteki kadın temsilci sayısı gibi başlıklardan yararlanıyor. İşte bu alanların arasında “eşit işe eşit ücret” de bulunuyor. En son geçtiğimiz yıl sonunda yayınlanan Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi, kadın-erkek arasındaki ücret eşitsizliği konusunda iyimser bir tablo çizmiyor. Dünya Ekonomik Forumu'nun 149 ülkeyi değerlendirdiği çalışmaya göre, kadınlar, erkeklerin yaklaşık yarısı kadar maaş alıyor ve bu durum cinsiyetler arasında yüzde 58 oranında bir ekonomik uçurum oluşturuyor. Ücret konusunda kadın-erkek arasında denge kurulması için gereken süre ise yaklaşık 217 yıl.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) paylaştığı veriler ise görece daha iyimser. OECD, kadın-erkek arasındaki ücret farkının ortalamada yüzde 16 olduğunu belirtiyor. Tabii ki bu ortalama rakam, ülkeden ülkeye değişiyor. Örneğin Türkiye’de kadın-erkek arasındaki ücret eşitsizliği yüzde 20 seviyesinde. Ücret eşitliği açısından en iyi durumdaki ülkeler olan Yeni Zelanda, Belçika ve Lüksemburg'da bu fark yaklaşık yüzde 6. Cinsiyete dayalı ücret eşitsizliğinde dünyada en kötü ülkeler ise sırasıyla Güney Kore (yüzde 37), Japonya (yüzde 25) ve Estonya (yüzde 24). Türkiye yüzde 20’lik ücret eşitsizliği ile ne yazık ki ilk 10’da yer alıyor.
Özel sektörde ücret eşitsizliği
Global danışmanlık firması Korn Ferry’nin 2016 yılında 33 ülkeyi kapsayan Cinsiyetler Arası Ücret Eşitsizliği araştırması, ücret eşitsizliğiyle ilgili ciddi veriler ortaya koyuyor. 33 ülkedeki özel sektör çalışanlarının ücret farklarına göre yapılan çalışmaya göre, dünya ortalamasında, kadınlar erkeklerden yüzde 18 daha düşük ücret alıyor. Kadın-erkek ücret farkının yüzde 34 ile en yüksek olduğu ülke Mısır. Bu ülkeyi yüzde 32 ile Çek Cumhuriyeti, yüzde 31 ile Meksika, yüzde 30 ile Brezilya ve yüzde 29 ile İngiltere izliyor. Araştırmaya göre, Türkiye’de özel sektör çalışanları arasında kadın-erkek ücret farkı yüzde 11 ile ortalamanın altında.
Türkiye’de kadın-erkek arasındaki ücret farkı
Türkiye, Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi'ndeki sıralamaya göre 149 ülke arasında 130. sırada yer alıyor.
OECD verilerine göre, Türkiye"de kadınlar aynı işi yaptıkları erkeklerden yüzde 20 daha az kazanıyor. TÜİK"in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması da Türkiye'de kadın ve erkek arasındaki ücret eşitsizliğinin yüzde 20 oranında olduğunu belirtiyor.
Türkiye özelinde değerlendirilmesi gereken diğer bir konu ise, alt eğitim seviyesindeki gruplardaki ücret eşitsizliği. TÜİK verilerine göre, ücret eşitsizliğinin en çok dikkat çektiği grup lise altı eğitim seviyesi. Bu gruptaki bir erkek 100 lira kazanırken kadın 59,7 lira kazanabiliyor. Özetle lise altı eğitimli kadınlarda ücret eşitsizliği yaklaşık %40,3 gibi çok yüksek bir seviyede. Türkiye’de çalışan 9,2 milyon kadının 4,3 milyonunun yani yaklaşık yarısının bu grupta olduğunu söylersek, sanıyoruz %40’lık ücret eşitsizliğinin ne anlama geldiği daha iyi anlaşılır.
Özetle, hem dünyada hem de Türkiye'de "eşit işe eşit ücret" konusunda gidilecek çok yol var gibi görünüyor. Ücret eşitsizliği, kadınların istihdama katılmasını olumsuz etkilediği için hızla çözülmesi gereken konuların başında geliyor. Bu konuda hem kamuya hem de özel sektöre sorumluluk düşüyor.