Vodafone’un geliştirdiği Kırmızı Çizgi, yapay zekâ teknolojisi kullanarak Hürriyet gazetesinde yer alan haberlerdeki cinsiyetçi dil kullanımını tespit ediyor.
Cinsiyet eşitsizliğinin günlük hayattaki en büyük yansımalarından biri de cinsiyetçi dil kullanımı. Yıllar içinde edindiğimiz cinsiyetçi önyargılar sadece düşüncelerimizi değil dilimizi de etkiliyor. “Mühendislik ne de olsa erkek işidir” diye düşünüyor, kadın bir mühendis gördüğümüzde “kadın mühendis” tanımını kullanıyoruz. Oysa gördüğümüz erkek mühendisleri sadece “mühendis” olarak tanımlıyoruz.
Hayatın her alanını etkileyen teknoloji, cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık yaratılmasında da önemli bir potansiyel barındırıyor. Vodafone’un bu amaçla geliştirdiği Kırmızı Çizgi, yapay zekâ teknolojisi kullanarak Hürriyet gazetesinde yer alan haberlerdeki cinsiyetçi dilin kullanıldığı kelime ve anlamları tespit eden bir uygulama.
Bu yıl 8 Mart Kadınlar Günü’nde lanse edilen Kırmızı Çizgi, yazıları inceleyip analiz ediyor. Eğer yazıda cinsiyetçi dil kullanıldıysa bunun okurla şeffaf şekilde paylaşılmasını sağlıyor. Örneğin “iş insanı” yerine “iş adamı” ifadesi kullanıldığında kırmızı çizgi devreye giriyor. Kırmızı Çizgi’nin radarına sadece kelimeler değil, atasözleri, deyimler ve kalıplar da giriyor. Buradan hareketle “Adam gibi adam” ifadesi, Kırmızı Çizgi’den kırmızı kart alıyor.
Aşağıda göreceğiniz örneği Hürriyet gazetesinin yazar sayfalarında siz de deneyebilirsiniz. “Kırmızı Çizgi ile sayfadaki cinsiyetçi içerikleri görmek için tıkla” düğmesine bastığınızda bütün yazı taranıyor ve yazıda cinsiyetçi içerik varsa kırmızı çizgiyle taranıyor.
Kırmızı Çizgi, kendi kendine öğrenerek gelişen bir altyapıya sahip. Kelimelerin farklı eklerle ve kelime öbekleriyle kullanımına göre kendisini geliştirebiliyor. Peki Kırmızı Çizgi bu analizinde neleri dikkate alıyor?
- Kelimeler, atasözleri, deyimler ve kalıplar
- Cümle içindeki metin bazlı anlamlar
- Kelimelerin farklı takı veya eklerle kullanılması
- Kelimelerin arasına başka bir kelime girmesi veya çıkarılması
Kırmızı Çizgi’nin bu analizlerle özellikle habercilik diline yerleşmiş ve gündelik dilde kanıksanmış ifadeler konusunda farkındalık yaratması hedefleniyor. 1 Nisan’da başlayan projenin 6 ay sürmesi planlanıyor.
Kırmızı Çizgi, cinsiyetçi dilde değişim için teknolojinin kullanımına güzel bir örnek. Cinsiyetçi dil kullanımına dikkat çeken uygulamalar, fırsat eşitliği konusunda farkındalığın artmasına destek veriyor. Bu konuda Borusan’ın İş Yaşamında Ayrımcı Dil ve Davranışlardan Kaçınma Rehberi ve yine Vodafone’un uygulamasına benzer bir versiyon olan Arçelik’in Eşit Sözlük’ünü incelemekte fayda var.