Betam'ın yayınladığı araştırma notuna göre kadınlarda kısmi zamanlı çalışma tüm eğitim seviyelerinde yaygınlaşıyor.
Çalışma hayatı değişirken, farklı ihtiyaçlara göre geliştirilen yeni çalışma modelleri de hayatımıza giriyor. Bu modellerden part-time olarak da tanımlanan kısmi zamanlı çalışma, özellikle kadınların işgücüne katılımını kolaylaştıran bir model olarak öne çıkıyor. Bununla beraber kısmi zamanlı çalışmanın ücretlendirme, terfi olanakları ve kayıtlı istihdam konularında çalışma koşullarını olumsuz etkilediği örneklere de rastlanıyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi –Betam’dan Doç. Dr. Gökçe Uysal ve Araştırma Görevlisi Furkan Kavuncu yayınladıkları Kadın İstihdamı ve Kısmi Zamanlı Çalışma başlıklı araştırma notunda kısmi zamanlı çalışmanın kadın istihdamına etkilerini farklı açılardan ele alıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Hanehalkı İşgücü Anketi verileri kullanılarak yapılan araştırmada, kadınların yoğun olarak çalıştığı eğitim, sağlık, imalat ve ticaret sektörlerinde kısmi zamanlı ve ücretli çalışan kadınların 2005 yılından 2017 yılına kadar olan gelişimi inceleniyor.
Kadın İstihdamı ve Kısmi Zamanlı Çalışma araştırma notundan öne çıkan başlıklar şu şekilde:
- Ücretli çalışanlar arasında kısmi zamanlı çalışanların oranı 2005-2017 yılları arasında yüzde 5,4’ten 7,1’e yükseliyor. Bu artışın büyük kısmının ilk beş yılda gerçekleştiği, 2010 sonrasında ise durağan bir görünüm sergilendiği belirtiliyor.
- Kadınlarda kısmi zamanlı çalışma tüm eğitim seviyelerinde yaygınlaşıyor.
- Kısmi zamanlı çalışmanın açık ara en yaygın olduğu grup lise altı düzeyde eğitime sahip genelde vasıfsız işgücü grubu. Bu grubu lise mezunları, meslek lisesi mezunları ve yükseköğrenim mezunları izliyor. Buradan hareketle, kısmi zamanlı çalışmanın düşük vasıfla yakından ilişkili olduğu söylenebilir.
- Kısmi zamanlı çalışma oranındaki artışa en büyük katkı eğitim sektöründen geliyor. Eğitim sektöründe kısmi zamanlı çalışmada yaygınlaşma olmasına ragmen, kısmi zamanlı çalışmanın olumsuz etkilerinin henüz yansımadığı görülüyor.
- Eğitim sektöründeki olumlu resim diğer sektörlere yansımıyor: Eğitim dışındaki sektörlerde, kısmi zamanlı çalışanların sosyal koruma imkanlarına erişimlerini kolaylaştırıcı yasal düzenlemelerin pek etkili olmadığı gözlemleniyor.
- Çalışma hayatı ve ekonominin en büyük sorunlarından olan kayıt dışılık kısmi zamanlı çalışanlar arasında çok yaygın.
- Özellikle imalat sektöründe kısmi zamanlı çalışan kadınların yaklaşık yüzde 80’i kayıt dışı çalışıyor.
- Yüksek gelirli ülkelerin kısmi zamanlı çalışma konusundaki tecrübeleri, kadınların ücretlerinin, terfi olanaklarının ve sosyal koruma olanaklarına erişiminin kısıtlanabileceğine işaret ediyor. Türkiye’de (kısmi zamanlı çalışma olanakları halen çok kısıtlı olsa da) son yıllarda eğitimde gözlemlenen artışın henüz ücretlerde ya da kayıt dışılıkta dikkat çekici olumsuzluklara yol açmadığı söylenebilir.
- Kısmi zamanlı çalışmanın farklı sektörlerde yaygınlaşması, kısmi zamanlı çalışmaya yönelik yasal düzenlemelerin etkinliğinin artırılması ve tabii ki çalışanların haklarının korunması için denetimlerin sıklaştırılması gerekiyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi –Betam’dan Doç. Dr. Gökçe Uysal ve Araştırma Görevlisi Furkan Kavuncu yayınladıkları “Kadın İstihdamı ve Kısmi Zamanlı Çalışma" başlıklı çalışma notunun tamamına bu linkten ulaşabilirsiniz.