Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve Parlamentolar Arası Birlik (IPU) tarafından hazırlanan ‘Siyasette Kadın 2023’ haritası, kadınların siyasete katılımının eşitlikten hâlâ çok uzakta olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Haritaya göre, dünya genelinde daha fazla kadın politikada karar alma sürecinde yer alıyor ama toplumsal cinsiyet eşitliği hâlâ sağlanamadı. Kadınların yönetici pozisyonlarında ulusal parlamentodaki en güncel oranlarını ve bölgesel dağılımını gösteren haritaya göre, dünya genelinde siyasi lider rolündeki kadınların oranının hem hükümette hem de parlamentoda artışı söz konusuyken, bu oran bazı ülkelerde hâlâ çok düşük. 1 Ocak 2023 itibarıyla ülkelerin yüzde 11.3’ünde devlet başkanı kadınlar varken bu oran 10 yıl önce yüzde 5.3 idi. Yine 1 Ocak 2023 itibarıyla yüzde ülkelerin 9.8’inde hükümet başkanı kadın iken bu oran 10 yıl önce yüzde 7.3 idi. Tüm bölgeler arasında Avrupa, kadınların siyasete katılımının çoğunlukta olduğu en fazla sayıda ülkeye sahip olmaya devam ediyor.

Dünyada kadın bakan oranı yüzde 22.8

Dünya genelinde kadın milletvekillerinin 2021’deki oranı yüzde 25.5 iken artış göstererek yüzde 26.5’e çıktı. Yine 2021’de yüzde 20.9 olan parlamentodaki kadın meclis başkanları oranı da yüzde 22.7’ye yükseldi. Güncel verilere göre, kadın bakanların oranı tüm dünyada yüzde 22.8. Bakanlık kabinesinde en yüksek kadın oranına sahip bölgeler, Avrupa ve Kuzey Amerika ile Latin Amerika ve Karayipler. Orta Asya ve Güney Asya ile Pasifik Adaları ise kadınların bakanlıklarda en az temsil edildiği bölgeler. 13 Avrupa ülkesinde ise kadınlar, bakanlık koltuklarının yarısına sahip. Kadınlar çevre, kamu yönetimi ve eğitim konularında bakanlık pozisyonlarında yer alırken, toplumsal cinsiyet eşitliği, insan hakları ve sosyal haklar konularında liderlik pozisyonlarında bulunuyor. Buna karşın erkekler, ekonomi, savunma, adalet ve içişleri gibi bakanlıklara hakim olmaya devam ediyor.

Siyasete girmelerinin teşvik edilmesi gerekiyor 

Verilerin, kadınların Tam demokrasi kadınların eşit katılımı ile gerçekleşebilir gösterdiğini belirten UN Women İcra Direktörü Sima Bahous şunları söyledi: “Bakanlıkların dörtte birinden daha azında kadınlar bulunurken, ekonomi, savunma ve enerji gibi bakanlıklarda erkeklerin hakimiyeti devam ediyor. Tam demokrasi ancak kadınların eşit katılımı ile gerçekleşebilir. Kadın liderlere karşı devam eden şiddet ve tehditler, ekonomik ve sosyal iyileşmeye olan ihtiyacı dile getirecek adayların ve oy verenlerin seslerini duyurmasını engelliyor. Gerçekten eşitliği sağlayacak bir değişikliğe ihtiyacımız var.” Bu sene siyasette kadınların sayısındaki artışın cesaret verdiğini belirten IPU Genel Sekreteri Martin Chungong da, “Ancak mevcut büyüme oranları, toplumsal cinsiyet eşitliğine erişmek için hâlâ gidilecek çok yolumuz olduğunu gösteriyor. İklim değişikliği krizleri, jeopolitik gerilimler, ekonomik istikrarsızlık ve sosyal eşitsizlik gibi sorunların çözümü için, kadınların yeteneklerinin daha iyi değerlendirilmesi ve siyasete girmelerinin teşvik edilmesi gerekiyor” diye konuştu.

Cinsiyet kotası fermuar sistemiyle desteklenebilir

‘Siyasette Kadın 2023’ haritasına göre, Türkiye’deki durum da ele alındı. Kadınların siyasal yaşama eşit katılımının önünde duran yapısal engellerin ancak belirli hedefi olan geçici önlemler ile aşılabildiği belirtilirken, özellikle önümüzdeki günlerde Türkiye’de gerçekleşecek milletvekili genel seçimi öncesinde, siyasi partilerin listelerinde daha fazla kadın adaya yer vermesi ve kazanabilecekleri sıralara yerleştirilmelerinin büyük önem taşıdığı belirtildi. Öneriler ise şöyle sıralandı: “Aday listelerinin oluşturulmasında cinsiyet kotasının uygulanması, listelerdeki toplam aday sayısının belli bir oranının kadınlar için ayrılması ve listelerin kazanabilecek sıralarına kadınların yerleştirilmesi için cinsiyet kotasının fermuar sistemi ile desteklenmesi örnek olarak verilebilir. Yasal cinsiyet kotası olmasa da eşit katılım için siyasi partiler aday listelerinin yanı sıra tüm yönetim ve karar alma pozisyonları için kendi cinsiyet kotalarını uygulayabilir. Siyasi partilerin kadın adaylara yalnızca adaylık ücretleri için değil kampanya çalışmaları ve seçim dönemi boyunca da finansal destek sağlamaları geçici özel önlem olarak büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.”