Cinsiyet eşitliği konusunda son yıllarda önemli adımlar atılsa da, Avrupa’da kadınlar hâlâ iş hayatında erkeklerle eşit haklara ve maaşlara sahip değil. Euronews’te yayımlanan bir analize göre, kadınlar Avrupa genelinde erkeklerden yüzde 12.7 daha az kazanıyor. Bu ücret farkı, kadınların iş gücü katılımından kariyer ilerlemesine kadar pek çok alanda karşılaştıkları eşitsizliklerle birleşerek ciddi bir dezavantaj yaratıyor. Bu yazıda, Avrupa’daki toplumsal cinsiyet ücret farkını tüm yönleriyle inceleyeceğiz…

Toplumsal cinsiyet ücret farkı nedir?

Toplumsal cinsiyet ücret farkı, erkeklerin ve kadınların saatlik ortalama brüt kazançları arasındaki farkı ifade eder. Bu gösterge, eğitim düzeyi, sektör ya da pozisyon farkı gibi faktörler hesaba katılmadan hesaplanır ve ekonomik eşitsizliğin genel bir resmini sunar. Euronews verilerine göre; Avrupa Birliği’nde kadınlar, erkekler tarafından kazanılan her 100 euro’ya karşılık ortalama 87.3 euro kazanıyor. Bu da, kadınların aynı gelir seviyesine ulaşabilmek için fazladan bir buçuk ay çalışması gerektiği anlamına geliyor.

Ücret farkı ülkeden ülkeye değişiyor

Euronews’teki analize göre, toplumsal cinsiyet ücret farkı Avrupa ülkeleri arasında büyük farklılıklar gösteriyor. Estonya yüzde 21.3 ile en yüksek ücret farkına sahipken, onu Avusturya (yüzde 18.4), İsviçre ve Çekya (her ikisi de yüzde 17.9) izliyor. Almanya’da bu fark yüzde 17.7 iken, Fransa’da yüzde 13.9 seviyesinde. Bunun aksine, Lüksemburg yüzde -0.7 ile dikkat çekiyor. Bu, kadınların erkeklerden hafif bir farkla daha fazla kazandığı tek ülke olduğu anlamına geliyor. İtalya, Belçika ve Romanya gibi ülkelerde ise bu fark yüzde 5’in altına inmiş durumda.

Kadınlar pek çok sistematik eşitsizlikle karşı karşıya

Toplumsal cinsiyet ücret farkı, yalnızca eşit işe eşit ücret verilmemesinden kaynaklanmıyor. Bu farkın arkasında kadınların karşılaştığı birçok sistematik eşitsizlik bulunuyor. İŞte bunlardan bazıları…

   •       Sektörel ayrışma: Kadınlar genellikle sağlık, eğitim ve bakım gibi düşük maaşlı sektörlerde yoğunlaşıyor. Euronews’e göre, bu ayrışma ücret farkının yüzde 24’ünden sorumlu.

   •       Ücretsiz ev ve bakım çalışmaları: Kadınlar, erkeklere kıyasla daha fazla ücretsiz ev ve bakım işi yapıyor. Bu durum, kariyerlerini ilerletmelerini zorlaştırıyor ve daha düşük maaşlı yarı zamanlı işlere yönelmelerine neden oluyor.

   •       Cam tavan sendromu: Kadınlar, üst düzey yöneticilik pozisyonlarına erişimde hâlâ büyük engellerle karşılaşıyor. 2021 yılında Avrupa Birliği genelinde yöneticilerin sadece yüzde 35’i kadındı.

   •       Maaş ayrımcılığı: Kadınlar aynı işi yapmalarına rağmen, eş değer pozisyonlardaki erkeklerden daha az maaş alabiliyor.

İlerleme var ama yeterli değil

Avrupa Komisyonu’nun cinsiyet eşitliğini artırma çabalarına rağmen, toplumsal cinsiyet ücret farkını kapatma konusunda ilerleme oldukça yavaş. Euronews’ün verilerine göre, 2012 ile 2022 yılları arasında bu fark sadece yüzde 3.7 azalarak yüzde 16.4’ten yüzde 12.7’ye düştü. Bazı ülkelerde ise farkın arttığı gözlemlendi. Slovenya, Letonya, Polonya, Malta, İsviçre ve Litvanya gibi ülkelerde ücret farkı yüzde 0.1 ile yüzde 3.7 arasında yükseldi. Buna karşılık İspanya yüzde 10, Estonya yüzde 8.6 ve İzlanda yüzde 8.4 oranlarında iyileşme kaydetti. Almanya ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde de bu fark önemli ölçüde azaldı.

Kadınlar daha eğitimli ama daha az istihdam ediliyor

Bir diğer çarpıcı gerçek ise kadınların eğitim seviyelerinin erkeklerden daha yüksek olmasına rağmen iş hayatında daha az yer almaları. 2022 yılında Avrupa’da kadınların yüzde 37.1’i üniversite mezunu iken bu oran erkeklerde yüzde 31.4’tü. Ancak kadınların istihdam oranı yüzde 64.9 ile erkeklerin yüzde 74.7’lik oranının gerisinde kaldı.

Hükümetlere ve işverenlere önemli görevler düşüyor

Toplumsal cinsiyet ücret farkını kapatmak için hem hükümetlere hem de işverenlere önemli sorumluluklar düşüyor. Şeffaf ücret politikalarının uygulanması, kadınların üst düzey pozisyonlara erişiminin desteklenmesi ve ebeveyn izni gibi hakların eşit paylaşımı, bu farkı azaltmak için etkili çözümler arasında. Euronews’ün analizine göre, kadınların iş gücüne eşit katılımı sağlanmadıkça ekonomik eşitsizliklerin tamamen ortadan kalkması mümkün değil. Daha eşit bir gelecek için adımlar atılmaya devam edilmesi gerekiyor.