UN Women (Birleşmiş Milletler Kadın Birimi), COP29 İklim Zirvesi’nde (İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29’uncu Taraflar Konferansı), ‘Toplumsal Cinsiyet Günü’ kapsamında, liderlere kadınlar ve kız çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayan cinsiyet odaklı iklim finansmanı konusunda güçlü adımlar atma çağrısında bulundu. Toplumsal cinsiyet duyarlılığı içeren finansman, iklim eylemlerinde adil ve eşit bir kaynak dağılımını sağlamak açısından kritik bir öneme sahip. Kadınlar, iklim değişikliğinden orantısız bir şekilde etkilenirken, kaynaklara, fırsatlara ve karar alma mekanizmalarına erişim konusunda hâlâ büyük engellerle karşılaşıyor.

Finansmana ihtiyaç var

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen COP29’da konuşan UN Women Kadınların Ekonomik Güçlenmesi Direktörü Jemimah Njuki, “İklim krizi toplumsal cinsiyet körü değildir. Kadınlar ve kız çocukları, iklim değişikliğinin en ağır yükünü taşırken, karar alma süreçlerinde sesleri genellikle duyulmaz” dedi. Kadınların ekonomik ve sosyal haklarını güçlendirecek finansman modellerine dikkat çeken Njuki şöyle devam etti: “Cinsiyet eşitsizliklerini gidermek ve tabandan gelen kadın örgütlerini desteklemek için finansmana ihtiyaç var.”

İklim krizinin ön saflarında ancak destekten yoksunlar

İklim değişikliği, mevcut toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini daha da derinleştiriyor ve kadınların haklarını, geçim kaynaklarını, sağlık ve refahlarını tehdit ediyor. Örneğin, en kötü iklim senaryosuna göre, 158 milyon daha fazla kadın ve kız çocuğu yoksulluğa sürüklenebilir. Bu sayı, erkeklerden ve erkek çocuklarından 16 milyon daha fazla. İklim krizi ayrıca su toplama ve yemek pişirme gibi ev içi ücretsiz iş yüklerini artırıyor. Ki, bu işler çoğunlukla kadınların omzuna bırakılıyor. Su ve diğer temel kaynakların iklim nedeniyle azalması, kız çocuklarının erken evlendirilmesi gibi toplumsal cinsiyete dayalı şiddet risklerini artırıyor. Kadın çevre savunucuları ise şiddet ve tacize karşı özellikle savunmasız durumda. Kadınlar, sürdürülebilir tarım, su yönetimi ve afetlere karşı dayanıklılık konularında liderlik etseler de, bu çabaları büyütecek finansal hizmetlere genellikle erişemiyorlar. 2022’de, resmi kalkınma yardımlarının sadece yüzde 3’ü toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik hedefler içeriyordu.

Cinsiyet odaklı iklim finansmanı ve eylemin gücü

UN Women, cinsiyet odaklı iklim finansmanının finansman kalitesini adalet, borç eşitliği ve iklim şoklarından en çok etkilenenleri destekleme temelinde yükseltmesi gerektiğini vurguluyor. Fridays For Future MAPA’nın kurucularından Ayshka Najib, bu tür bir finansmanın, toplulukları desteklemenin yanı sıra sistemik eşitsizliklerin giderilmesinde kilit rol oynayacağını ifade ediyor. UN Women’a göre, finansman mekanizmaları ve akışları, kadın liderliğindeki çözümleri desteklemek ve iklim girişimlerinin etkinliğini artırmak için yeterince cinsiyet duyarlılığı içermiyor. COP29’un açılışında konuşan 78 liderin yalnızca 6’sı, iklim değişikliğinin kadınlar üzerindeki etkisinden bahsetti ve bunların sadece dördü zaten kadındı.

Toplumsal cinsiyet perspektifinin iklim finansmanına entegre edilmeli

Cinsiyet eşitliğini merkeze alan iklim finansmanı, yalnızca kadınların liderliğini güçlendirmekle kalmaz aynı zamanda iklim eylemlerinin sürdürülebilirliğini ve etkinliğini artırır. Hükümetler, kurum ve kuruluşlar, iklim finansmanına toplumsal cinsiyet perspektifi entegre ederek sistemik eşitsizliklerle mücadele edebilir, kadınların iklim çözümlerine olan katkılarını artırabilir. COP29, kadınların iklim değişikliğiyle mücadeledeki rollerini güçlendirmek için tarihi bir fırsat sunuyor. UN Women’ın bu çağrısı, kadınların ve kız çocuklarının iklim krizinden korunması ve topluluklarındaki liderliklerinin desteklenmesi için güçlü bir adım atılmasını gerektiriyor. Kadınların sesinin duyulduğu ve liderliklerinin kabul edildiği bir iklim eylemi, adil ve sürdürülebilir bir geleceğin anahtarı olacaktır.