Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2018 İnsani Gelişme Endeksi'ni (İGE) yayınladı. 2017 verilerine göre hazırlanan endekse göre Türkiye 0,791'lik değerle 189 ülkelik sıralamada 64'üncü oldu ve "yüksek insani gelişme" kategorisinde yer aldı.

Ülkeleri sağlık, eğitim ve gelir olmak üzere insani gelişmenin temel boyutlarında kaydettikleri ilerlemeye göre sıralayan İnsani Gelişme Endeksi’nde ilk üç sırayı Norveç (0,953), İsviçre (0,944) ve Avustralya (0,939) aldı. En düşük İnsani Gelişme Endeksi değeriyle listenin sonunda yer alan ülkeler ise Güney Sudan (0,388), Orta Afrika Cumhuriyeti (0,367) ve Nijer (0,354) oldu.

Türkiye'nin endeks değeri 1990’dan bu yana yüzde 36,6 yükseldi

Türkiye'nin 1990'da 0,579 olarak hesaplanan İGE değeri, 2017’de 0,791'e çıktı. Böylece Türkiye’nin endeks değeri yüzde 36,6 artış gösterdi. Aynı tarihlerde Türkiye’de beklenen yaşam süresi 11,7 yıl, ortalama öğrenim süresi 3,5 yıl ve beklenen öğrenim süresi 6,3 yıl artarken, kişi başına gayrisafi milli hasıla yaklaşık yüzde 121,2 yükseldi.

Bununla beraber, insani gelişmede eşitsizlik farkı düşüldüğünde, Türkiye’nin değeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak %15,4’lük bir kayıpla 0,669’a düştü. Türkiye, eşitsizlik nedeniyle, İnsani Gelişme Endeksi değerinde kendi bölgesinde yapılan sıralamada geriye düştü.

İşgücü piyasasına katılım oranında kadınlar yüzde 32,4, erkekler %71,9

İGE ile birlikte, 160 ülkede üreme sağlığı, kadının güçlenmesi ve ekonomik statü bakımından toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikleri ortaya koyan Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi de yayınlandı. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ne göre Türkiye, 0,317’lik değeriyle 160 ülke arasında 69. sırada yer aldı.

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nden Türkiye ile ilgili öne çıkan diğer başlıklar ise aşağıdaki şekilde:

• Türkiye’de parlamentodaki kadın milletvekili oranı %14,6
• Yetişkin kadınlar arasında en az orta öğrenim görmüş olanların oranı %44,05. Bu rakam erkeklerde %66.
• Her 100.000 canlı doğumda 16 kadın hayatını kaybediyor
• Ergenler arasındaki doğurganlık oranı 15-19 yaşları arasındaki her 1.000 kadında 25,8.
• Kadınların işgücü piyasasına katılım oranı %32,4. Bu rakam erkeklerde %71,9.

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi hesaplanırken; üreme sağlığı, anne ölüm ve ergen doğurganlık oranlarıyla ölçülüyor. Kadının güçlenmesi, parlamentodaki kadın milletvekillerinin sandalye sayısı ve her iki cinsiyetin orta ve yüksek öğrenime devam etme oranlarıyla ölçülüyor. Ekonomik faaliyetler ise, kadın ve erkek olmak üzere her iki cinsiyetin işgücüne katılım oranları ile ölçülüyor. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi, her üç boyuttaki kadın ve erkek kazanımları arasındaki eşitsizliklerin insani gelişmede yarattığı kayıp olarak nitelendirilebilir.