Paris Anlaşması, iklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri için 2015 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında kabul edilen uluslararası bir anlaşma. İklim değişikliği, yalnızca çevresel bir tehdit değil aynı zamanda ekonomik, sosyal ve toplumsal eşitlik boyutlarıyla geniş kapsamlı bir kriz. Bu yazıda, Paris Anlaşması’nın toplumsal eşitlik için neden hayati olduğunu ve bu anlaşmanın sosyal adaleti nasıl desteklediğini ele alacağız.

İklim krizi ve toplumsal eşitsizlik

İklim değişikliği, toplumlar üzerindeki etkileri eşit olmayan bir şekilde dağıtır. Bu eşitsizlikleri şu başlıklar altında toplayabiliriz: 

1. Sosyal ve ekonomik etkiler

İklim krizi, yoksul toplulukları daha fazla etkiler. Gelişmekte olan ülkeler, aşırı hava olaylarına, su kıtlığına ve tarım ürünlerinde yaşanan kayıplara karşı daha savunmasızdır. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar gibi dezavantajlı gruplar, iklim değişikliğinin yarattığı ekonomik ve sosyal etkilerden orantısız şekilde zarar görür. Örneğin, tarımda çalışan kadınlar, kuraklık ve mahsul kaybı gibi doğrudan etkilerle karşılaşır.

2. Cinsiyet eşitsizliği

İklim değişikliği, cinsiyet eşitsizliğini derinleştirebilir. Birçok ülkede kadınlar, aileyi geçindirmek için doğal kaynaklara daha fazla bağımlı. Su ve yakacak odun bulmak gibi temel ihtiyaçlar, iklim değişikliği nedeniyle daha zor hale gelir. Kadınların karar alma süreçlerine katılımı sınırlıdır. Bu da toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama hedeflerini zorlaştırır.

3. Göç ve yerinden edilme

İklim değişikliği, göç hareketlerini artırır. Çevresel nedenlerle evlerini terk etmek zorunda kalan kişiler, ekonomik ve sosyal eşitsizliklerle daha fazla karşı karşıya kalır. Bu durum, mevcut toplumsal yapıyı daha da zorlar.

Paris Anlaşması ve toplumsal eşitlik bağlantısı

Paris Anlaşması, toplumsal eşitliği sağlama konusunda şu nedenlerle önemli…

1. Adil geçiş prensibi

Paris Anlaşması, düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklerken, bu sürecin ‘adil’ olmasını vurgular. Adil geçiş prensibi, iklim politikalarının yoksul ve dezavantajlı grupları korumasını ve onların kalkınma süreçlerine katılımını sağlar.

2. İklim finansmanı

Paris Anlaşması, gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadele için yılda 100 milyar dolar finansman sağlama taahhüdünü içerir. Bu, eşitsizliği azaltmada önemli bir adımdır. Finansman, özellikle kadınların ve yoksul toplulukların iklim krizine uyum sağlamasına yardımcı olacak projelere yönlendirilmeli.

3. Cinsiyet eşitliği hedefleri

Paris Anlaşması, toplumsal cinsiyet eşitliğini bir öncelik olarak belirler. Kadınların karar alma süreçlerine dahil edilmesini ve iklim politikalarının toplumsal cinsiyet odaklı olmasını teşvik eder. Örneğin, kadınların liderlik ettiği projelere finansman sağlanması ve toplumsal cinsiyet analizlerinin yapılması, eşitliği artırır.

4. Dayanıklılık ve uyumluluk projeleri

Paris Anlaşması, uyum projelerine yapılan yatırımları teşvik eder. Bu projeler, doğal kaynaklara bağımlı toplulukların, özellikle de kadınların, iklim değişikliğine uyum sağlamasını destekler. Su yönetimi, yenilenebilir enerji ve sürdürülebilir tarım projeleri, eşitsizliği azaltmada etkili araçlardır.

İşte Paris Anlaşması’nın toplumsal eşitlik için önerdiği stratejiler

1. Eğitim ve kapasite geliştirme

Paris Anlaşması, eğitim ve farkındalığı artırmayı hedefler. İklim değişikliği konusunda bilinçlendirme, toplulukların daha dirençli hale gelmesine katkı sağlar. Kadınların ve gençlerin liderlik becerilerini geliştirmek için eğitim programları desteklenmeli.

2. Yerel toplulukların güçlendirilmesi

Paris Anlaşması, yerel toplulukların politika geliştirme süreçlerine katılımını teşvik eder. Bu katılım, toplumsal eşitlik için kapsayıcı çözümler sunar. Yerel kadın kooperatifleri ve çevresel aktivist gruplar, bu süreçte önemli roller üstlenir.

3. İklim göçmenlerine destek

Anlaşma, iklim değişikliğinden etkilenen göçmenlere yönelik stratejiler geliştirilmesini öngörür. Bu, yerinden edilmiş bireylerin haklarının korunmasını ve sosyal hizmetlere erişimini garanti altına alır.

Paris Anlaşması daha adil bir dünya yaratmanın anahtarı

Paris Anlaşması, yalnızca bir çevre anlaşması değil aynı zamanda toplumsal eşitlik için küresel bir hareket. Cinsiyet eşitliği, yoksulluğun azaltılması ve sosyal adalet gibi hedefler, iklim politikalarının merkezinde yer almalı. Adil geçiş, iklim finansmanı ve yerel toplulukların güçlendirilmesi gibi stratejiler, eşit ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için kritik öneme sahip. İklim değişikliğiyle mücadelede her bireyin ve kurumun rolü büyük. Toplumsal eşitlik için Paris Anlaşması’nın sunduğu fırsatları değerlendirmek, gelecek nesiller için daha adil bir dünya yaratmanın anahtarıdır.

Kaynaklar

     1.    United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) - Paris Agreement Text

     2.    IPCC Special Report on Climate Change and Land, 2019

     3.    UN Women, “Gender Equality and Climate Change,” 2022

     4.    World Bank, “Climate Change and Social Inequality,” 2018

     5.    ILO, “Just Transition Towards Environmentally Sustainable Economies and Societies for All,” 2015

     6.    International Institute for Environment and Development (IIED), “Equity in Climate Change,” 2020